De Nederlandse bodem anders gebruiken en meer biobased bouwen, daarin kunnen boeren en houtbouwers elkaar versterken. Denk hierbij aan het verwerken van agrarische producten als isolatiematerialen in de bouw. Dit vergt samenwerking in de gehele keten?
Wat is biobased bouwen?
Het begint met kiezen voor bouwen in hout. Dit kan houtskeletbouw en/of CLT zijn in 2D-elementen (houten dak-, gevel- en vloerelementen) of 3D-modules. Wanneer de traditionele glas- of steenwolisolatie wordt vervangen door biobased (hernieuwbare) isolatie gaan we nog een biobased-stap verder.
Benodigde opschaling
Houtbouw en biobased isolatiematerialen is een sterke combinatie. Er zijn relatief weinig investeringen nodig om dit voor elkaar te krijgen. Belangrijk is dat er opschaling in de gehele keten tot stand moet komen. Door opschaling dalen de productprijzen van nieuwere producten en daardoor zal de eventuele meerprijs verdwijnen.
Aanpak overheid
Sinds eind 2023 stimuleert de rijksoverheid actief de teelt en toepassing van biobased vezels, via de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB). De NABB moet leiden tot een nieuwe nationale markt voor de grootschalige teelt, verwerking en toepassing van biobased bouwmaterialen. Dit geeft boeren perspectief op een duurzaam verdienmodel, terwijl bouwers over voldoende duurzame materialen kunnen beschikken.
Aanpak NBVT-houtbouwers
Houtbouwers van de NBvT-sectie Houtbouwsystemen informeren elkaar over de kansen en aandachtspunten bij biobased bouwen. Er worden acties uitgezet om de belemmeringen voor toepassing weg te halen. Een betrouwbare, constante kwaliteit van de isolatiematerialen is hierbij belangrijk, maar ook een continue verkrijgbaarheid. De NBVT participeert in diverse ‘projecten’ van NABB, zoals passende regelgeving, certificering en het industrieel verwerken.
Ervaringen
De ene houtbouwer heeft al veel ervaring met biobased isolatiematerialen, de andere zit nog duidelijk in de experimentele fase. Het overdragen van kennis en ervaring versnelt het leerproces, waardoor alle houtbouwers sneller stappen vooruit zetten. Dit is de kracht van samenwerking, dit is de kracht van lidmaatschap van de NBvT-sectie Houtbouwsystemen.
Dampopen bouwen
De combinatie van houtbouw met biobased isolatie biedt de mogelijkheid om dampopen te bouwen. Dit zorgt voor een zeer aangenaam en comfortabel binnenklimaat.
Vraag vanuit markt
De vraag vanuit opdrachtgevers is er, alleen zijn er nog knelpunten die de daadwerkelijke toepassing nog in de weg staan. Dit kan te maken hebben met een meerprijs, maar ook door het ontbreken van onderbouwing van technische prestaties. Veel biobased isolatiematerialen zien we daardoor toegepast in de vrijstaande woningbouw. Een particulier (met ambitie) is opdrachtgever en er zijn beperkte eisen aan geluid en brand. Deze particulier kiest bewust voor houtbouw met erin een biobased isolatiemateriaal. Ook als dat laatste iets meer kost.
In de seriematige woningbouw (grondgebonden en gestapeld) zien we gedurende het proces meerdere obstakels. Denk hierbij aan het aantal betrokkenen in het beslissingsproces, onvoldoende technische onderbouwing in deze toepassing en het kostenaspect.
Onvoldoende technische onderbouwing
We kunnen er niet omheen. Bij seriematige woningbouw moeten we voldoen aan diverse eisen op het gebied van geluid en brand. Je kunt alleen bouwen als prestaties van de toegepaste constructies zijn onderbouwd met testrapporten e.d.. En die zijn er nog te weinig.
Europa
Biobased isolatiematerialen zijn nog relatief nieuw in de Nederland. Landen als Duitsland en Oostenrijk hebben veel meer ervaring. Hoofdzakelijk wordt cellulose en houtvezel toegepast en daar zijn ook de onderzoeken mee uitgevoerd. Kunnen we die testrapporten dan niet gebruiken? Helaas, in Nederland bouwen we anders, we bouwen veel ‘ranker’. Hierdoor zijn de testrapporten uit het buitenland bijna niet bruikbaar.
Keurmerk HoutbouwersNL
De houtbouwers van NBvT-sectie Houtbouwsystemen voeren het kwaliteit- en duurzaamheid-gedreven Keurmerk HoutbouwersNL. De borging van het proces en de onderbouwing van techniek en duurzaamheid moet compleet zijn, voordat ze biobased isolatiematerialen toepassen in hun constructies.
Strategie
Om voor boeren een stabiel toekomstperspectief te kunnen bieden, zal er een constante vraag (behoefte) naar biobased isolatiematerialen moeten zijn. Houtbouwers van de NBvT zijn er duidelijk in. Creëer deze markt door gebruik te maken van buitenlandse producten als cellulose en houtvezel en ontwikkel producten van Nederlandse bodem zorgvuldig. Het kost tijd om producten te ontwikkelen die toepasbaar en efficiënt verwerkbaar zijn in de geïndustrialiseerde processen van de houtbouwers. Zet een strategie op voor de omschakeling van buitenlandse naar Nederlandse biobased isolatiematerialen (op termijn).
Next step
We kunnen dromen over een biobased bouwwereld, maar als de wekker gaat, moeten we in actie komen voor het uitvoeren van brand- en geluidtesten van houtbouwconstructies met beschikbare biobased isolatiematerialen. Verder is het belangrijk de meerwaarde van biobased bouwen breed uit te dragen in de markt en om een constante vraag naar deze materialen te creëren. Dat is de belangrijkste conclusie van de NBvT Houtbouwers.
